راهنمای خرید رم

یکی از موارد مهمی که در عملکرد کلی سیستم شما تاثیر می‌گذارد، حافظه رم است و هنگام بستن سیستم حتما باید این مسئله را مدنظر قرار دهید. حافظه رم هم دقیقا مانند پردازنده و کارت گرافیک، مشخصاتی دارد که اگر گیمر نیستید، ممکن است هنگام مطالعه آن با مشکل مواجه شوید. 

حالا این سوال پیش می‌آید که چطور باید یک حافظه رم مناسب انتخاب کنیم؟ رم را هم می‌توان مانند دیگر سخت‌افزار کامپیوتر شخصی با کمی تحقیق و آشنایی با برخی مشخصات، تهیه کرد. در این مطلب به شما خواهیم گفت که چطور می‌توانید یک حافظه رم مناسب برای کامپیوتر شخصی خود انتخاب کنید. با مجله اعتبارکالا همراه باشید.

رم یا RAM چیست؟

رم (RAM) مخفف حافظه دسترسی تصادفی است و به نوعی از حافظه موقت که مورد استفاده رایانه‌ها است اشاره دارد. حافظه رم برخلاف هارد دیسک یا حافظه SSD به طور مداوم رونویسی و به‌روز می‌شود؛ چون هدف آن این است که به پردازنده اجازه دهد تا به سرعت به داده‌های مربوط بدون ذخیره دائمی دسترسی پیدا کند.

رم سریع‌تر از حافظه‌های ذخیره‌سازی دائمی است اما اصلی‌ترین نقطه ضعف و دلیل اینکه نمی‌توان از آن برای ذخیره‌سازی دائمی استفاده کرد این است که فقط می‌تواند به طور موقت اطلاعات را در حالت تغذیه نگه دارد.

چرا رم در کامپیوتر اهمیت دارد؟

در بالا گفتیم که از حافظه رم برای ذخیره داده‌های مورد استفاده پردازنده و GPU جهت دسترسی سریع استفاده می‌شود. به همین خاطر، رم برای کارهای مولتی‌تسکینگ مانند باز نگه داشتن همزمان تعداد زیادی نرم‌افزار حیاتی است و برای گیمینگ هم اطلاعاتی که بازی شما برای دسترسی سریع نیاز دارد را ذخیره می‌کند.

رم دسکتاپ و رم لپ‌تاپ

لپ‌تاپ‌ها/نوت‌بوک‌ها و کامپیوترهای شخصی از نوع متفاوتی از حافظه رم استفاده می‌کنند و از نظر شکل، اندازه و مشخصات کانکتورهایی که از طریق آن با مادربرد ارتباط برقرار می‌کنند تفاوت دارند. لپ‌تاپ‌ها از SO-DIMM (ماژول حافظه داخلی دو خطی کوچک) استفاده می‌کنند و کامپیوترهای شخصی نیز از ماژول حافظه دو خطی DIMM (که به UDIMM نیز معروف است) استفاده می‌کنند. همانطور که از نام این دو پیدا است، ماژول SO-DIMM نسخه‌ای کوچک‌تر از DIMM است.

طول ماژول SO-DIMM به دلیل محدودیت فضای لپ‌تاپ، نصف ماژول DIMM است. طول استاندارد DIMM تقریبا ۵.۲۵ اینچ است. SO-DIMM دارای ۲۶۰ است؛ در حالی که ماژول بزرگ‌تر ۲۸۸ پین دارد. مشخص است که لپ‌تاپ‌ها نمی‌توانند از DIMM و کامپیوترهای شخصی از SO-DIMM استفاده کنند. بنابراین باید مراقب باشید که حافظه رم اشتباهی را تهیه نکنید. البته تشخیص این دو خیلی سخت نیست.

انتخاب بهترین نوع DDR

رم‌های مدرن با نام DDR SDRAM شناخته می‌شوند و طی دو دهه گذشته رایانه‌های خانگی چهار نسل این رم‌ها را به خود دیده‌اند:

• DDR
• DDR2
• DDR3
• DDR4

اکثر رایانه‌های امروزی از نسل چهارم حافظه‌های رم، یعنی DDR4 استفاده می‌کنند که از سال ۲۰۱۶ وارد تولید انبوه شد. با این حال، هنوز حافظه‌های DDR3 و مادربردهای سازگار با DD3 در دسترس هستند اما این نسل از رم‌ها به‌زودی کاملا منسوخ می‌شوند.

بدون پیچیده کردن مسئله و مقایسه کردن مشخصات فنی کاملا مشخص است که DDR4 به طور قابل توجهی سریع‌تر از نسل پیشین خود است و در همه موارد پیشرفت داشته است.

نکته قابل توجه این است که رم‌های DDR4 با مادربردهای قدیمی سازگار نیستند و رم DDR3 با مادربردهای جدید هم‌خوانی ندارد. بنابراین نمی‌توانید رم DDR4 را روی مادربرد قدیمی سازگار با DDR3 نصب کنید و همین امر نیز برای DDR3 صادق است.

فرم مادربرد و تعداد اسلات مناسب برای حافظه رم

تشخیص اینکه مادربرد شما از DDR4 یا DDR3 پشتیبانی می‌کند بسیار ساده است: در منوی استارت عبارت System Information را جستجو کنید؛ سپس در بخش System Summary نوع مادربرد خود را خواهید دید. تنها کاری که پس از آن باید انجام دهید این است که مدل مادربرد خود را در وبسایت سازنده پیدا کنید و تمام اطلاعات مورد نیاز خود را در صفحه مشخصات آن ببینید.

مورد بعدی که باید بررسی کنید، تعداد اسلات RAM است که به راحتی می‌توانید از همان صفحه مشخصات مادربرد یا با نگاه نزدیک به مادربرد خود آن را متوجه شوید. تعداد اسلات‌ها با توجه به فرم مادربرد متفاوت خواهد بود.

مادربردهای Mini-ITX از دو اسلات رم پشتیبانی می‌کنند. مدل‌های ATX از چهار و Micro-ATX نیز همان چهار اسلات رم را دارد. مدل‌هایی نیز هستند که فقط دو اسلات رم دارند. علاوه بر این، مادربردهای EATX هم هستند  که هشت اسلات رم دارند؛ اما این رم‌ها حتی برای سیستم‌های گیمینگ هم زیادی هستند.

با تمام این‌ها، اسلات‌های فیزیکی همه‌چیز نیستند و مادربردها مقدار مشخصی از رم را پشتیبانی می‌کنند و باید مشخصات مادربرد خود را مطالعه کنید و از حداکثر حافظه رم قابل پشتیبانی آن اطمینان حاصل کنید. البته این مورد چیزی نیست که شما را نگران کند؛ چرا که اغلب مادربردهای امروزی حداقل از ۳۲ گیگابایت حافظه رم پشتیبانی می‌کنند که مقدار مناسبی برای کارهای روزمره و حتی بازی است.

پردازنده و محدودیت‌های سیستم‌عامل

پردازنده نیز مانند مادربرد، برای پشتیبانی از حافظه رم محدودیت دارد. این محدودیت برای پردازنده‌های ۶۴ بیتی بین ۶۴ تا ۱۲۸ گیگابایت خواهد بود. تا زمانی که یک پردازنده نسبتا جدید ۶۴ بیتی دارید، نیازی به نگرانی در مورد محدودیت رم پردازنده یا سیستم‌عامل نیست؛ چون سیستم‌های گیمینگ به سختی به بیش از ۱۶ گیگابایت رم نیاز دارند. با این حال، اگر پردازنده شما قدیمی است؛ بررسی مشخصات آن و اطمینان از پشتیبانی رم مورد نظر نظرتان پیشنهاد بدی نیست.

سرعت کلاک

سرعت کلاک رم (که با مگاهرتز اندازه‌گیری می‌شود) نیز مانند سرعت کلاک پردازنده یا کارت گرافیک، نشان می‌دهد که یک حافظه رم با چه سرعتی اطلاعات را پردازش می‌کند. در حالت کلی، همیشه سرعت کلاک بیشتر، بهتر است؛ اما در حیطه گیمینگ، ظرفیت اهمیت بیشتری دارد.

سرعت کلاک بیشتر و رم اورکلاک شده شاید بهبود عملکرد (در بهترین حالت فقط در حد چند فریم) خواهد بود؛ بنابراین، اگر می‌خواهید بهترین استفاده را از رم خود داشته باشید، واقعا نیازی به صرف هزینه زیاد برای خرید حافظه رم پرسرعت نیست.

از همه این‌ها گذشته، رم‌های DDR4 تقریبا در یک سطح هستند و تفاوت زیادی بین سرعت ۳۲۰۰ مگاهرتز و ۲۴۰۰ مگاهرتز نیست.

پهنای باند؛ تفاوت رم تک کاناله، دو کاناله و چهار کاناله

رم‌های چند کاناله مدتی است که مورد توجه قرار گرفته‌اند و محبوبیت آن‌ها نیز به دلیل پهنای باند بیشتر است؛ یعنی میزان خیلی زیادی داده را می‌توان بین پردازنده و ماژول رم جابجا کرد. به همین دلیل، به منظور جلوگیری از وقفه در انتقال اطلاعات، از تنظیمات دو یا چهار کاناله استفاده می‌شود.

همانطور از نام این ماژول‌ها مشخص است، مدل‌های دو کاناله دارای استیک رم و نمونه‌های چهار کاناله، چهار استیک رم دارند. از آنجایی که در این نمونه‌ها ماژول‌های بیشتری درگیر هستند، پهنای باند تا حد زیادی افزایش داشته و عملکرد نیز بهبود پیدا می‌کند.

با این وجود، پهنای باند در بازی اهمیت چندانی ندارد و از رم‌های چند کاناله بیشتر در سرورها و ایستگاه‌های کاری که از نرم‌افزارهای سنگین استفاده می‌کنند و حجم زیادی از داده جابجا می‌شود، استفاده می‌کنند.

با اینکه داشتن حافظه رم چند کاناله ممکن است تفاوت چندانی در عملکرد بازی سیستم شما نداشته باشد، اما استفاده از ماژول‌ها چند مزیت دارد.

این مطلب را هم بخوانید: راهنمای خرید هارد SSD

اول، قیمت آن‌ها است. معمولا خرید چند ماژول با ظرفیت پایین، ارزان‌تر از یک ماژول با ظرفیت بالا خواهد بود. برای مثال، اگر در حال ساخت سیستمی با ۱۶ گیگابایت رم هستید، خرید یک کیت ۲ در ۸ گیگابایت یا ۴ در ۴ گیگابایت، ارزان‌تر از یک ماژول ۱۶ گیگابایت در می‌آید. توجه داشته باشید که قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضا و شرایط بازار متفاوت هستند؛ بنابراین ممکن است کیت‌های چندگانه همیشه ماژول‌های تک ارزان‌تر نباشند.

مورد دوم، جایگزین کردن راحت ماژول‌های رم معیوب در صورت وجود ۲ یا ۴ ماژول است. مشخص است که ماژول‌های رم ظرفیت پایین، ارزان‌تر از مدل‌های ظرفیت بالا هستند. از طرف دیگر، وقتی یک کیت ۲ در ۸ دارید و یکی از ماژول‌ها خراب شده است؛ هنوز می‌توانید از ۸ گیگابایت رم استفاده کنید تا ماژول خراب خود را با نمونه سالم جایگزین کنید. حالا اگر یک رم ۱۶ گیگابایتی داشته باشید و این ماژول خراب شود، سیستم شما برای مدتی از کار خواهد افتاد.

تایمینگ (Timings) و تاخیر (Latency)

CAS/CL نشان‌دهنده زمان تاخیر حافظه رم است؛ یعنی مدت زمان بین صدور دستور خواندن تا ارسال داده‌هایی که پردازنده نیاز دارد. در مورد DRAM مانند DDR4، این تاخیر به جای نانو ثانیه در چرخه ساعت اندازه‌گیری می‌شود.

بدون وارد شدن به مسائل فنی، باید بگوییم که زمان تاخیر مانند سرعت کلاک و پهنای باند، برای گیمرهای معمولی اهمیت چندانی ندارد. زمان تاخیر، بهبود عملکرد خاصی در بازی ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین، صرف هزینه زیاد برای آن منطقی نیست و بهتر ظرفیت را بیشتر مد نظر قرار دهید تا زمان تاخیر.

ظرفیت حافظه رم

همانطور که قبلا هم گفتیم، ظرفیت حافظه رم مهم‌ترین عامل در هنگام بازی است و در حال حاضر، ظرفیت ۱۶ گیگابایت برای بازی مناسب است. استفاده کردن از رم‌های ۳۲ گیگابایتی یا بالاتر از آن سال۲۰۲۲ منطقی به نظر نمی‌رسد؛ اما رم ۸ گیگابایتی تقریبا دیگر قدیمی شده است.

با این حال، می‌توانید در ابتدا با رم ۸ گیگابایتی سیستم خود را راه‌اندازی کنید و سپس آن را ارتقا دهید. چنانچه قصد استفاده از نرم‌افزارهای سنگین را دارید یا می‌خواهید سیستم خود را برای چند آینده نیز بیمه کنید، پس بهتر است از همان اول حافظه رم ۳۲ گیگابایتی تهیه کنید.

گفتنی است که پردازنده و کارت گرافیکی در سیستم‌های گیمینگ، اهمیت بیشتری نسبت به حافظه رم دارند. بنابراین، برای خرید یک رم قوی، از هزینه پردازنده یا گرافیک خود کم نکنید. حافظه رم ساده‌ترین سخت‌افزار کامپیوتر جهت ارتقا است و اگر روزی احساس کردید که ۱۶ گیگابایت برای شما کم است، به راحتی می‌توانید آن را با یک نمونه قوی‌تر جایگزین کنید. در طرف دیگر، ارتقا پردازنده یا کارت گرافیک سخت‌تر است و به همین دلیل آن‌ها را باید نسبت به رم، در اولویت قرار دهید.

کلام آخر…

در پایان، باید در نظر داشته باشید که مدل‌های مختلفی که نظر فنی با یکدیگر متفاوت هستند را توصیه نمی‌کنیم. ترکیب ماژول‌های مختلف رم از تولیدکنندگان مختلف، منجر به عدم سازگاری، خرابی و در نهایت، اشکال در عملکرد کلی کامپیوتر شما خواهد شد. علاوه بر این، اگر ماژول‌های شما با سرعت کلاک متفاوتی کار کنند، سرعت همه آن‌ها به حداقل سرعت کلاک محدود خواهد شد.

به طور خلاصه، بین ظرفیت بالا و زمان تاخیر، حتما ماژول‌های با ظرفیت بالا را انتخاب کنید و برای ارتقای حافظه رم خود، مدل‌های مختلف را با هم ترکیب نکنید.

اگر قصد بستن کامپیوتر شخصی خود را دارید، پیشنهاد می‌کنیم مقالاتی که برای مطالعه پیشنهاد شده را حتما بخوانید و چنانچه سوالی در مورد این مطلب دارید می‌توانید آن را در بخش نظرات با در میان بگذارید.